Saturday, 7 April 2018

रिध्दपूर | Riddhapur | Mahanubhav

                 
                       रुपनायका भेटी : ऋद्धपुर

        हे स्थान राजमठा शेजारी प.पु.प.म.श्री पाचराउत बाबा यांच्या मठामधे आहे.

                                      लिळा

             आमच्या सर्वज्ञांचे वास्तव्य जोगेश्वरी येथे असतांना, एके दिवसी साधेस म्हणाले, " साधेहो तुम्ही परमेश्वरपूर निघालात तर मामेयाचे घरी जेवाल की, भिक्षा कराल ?" साधे म्हणाल्या, " हां जी.. गोसावी मामांना कस काय ओळखतात..?" यावर सर्वज्ञांनी या लीळचीे गोष्ट सांगीतली.

             गोसावियांना दाभेरी येथे दर्भेश्वराच्या देवाळात बाळाणेयावर आसन होते. तेंव्हा रुपनायक आले. त्यांनी स्वामिंना पाहिले, समोर आले व दंडवत केले, श्रीचरणा लागले. रुपनायकांनी विनंती केली,  "जी जी.. गोसावी माझ्या आवारा बीजे करावे जी." गोसावियांनी विनंती मान्य केली. स्वामिंना घोड्यावर बसवून रुपनायक आपल्या आवारासी घेउन आले.

         ओलणी दिली, मग गोयावियांसी मर्दना मादने झाले. पुजा केली. तेंव्हा साधा म्हणाल्या, " हां जी ते पुजा करु केंवी जाणती..?" तेंव्हा सर्वज्ञ म्हणाले, "बाइ ! ते आगमीक : पुजा करु जाणती. मग गोसावियांना दुधा-तुपा सोबत आरोगणा झाली. गुळुळा विडा झाला. मग पहूडू झाला. मग सकाळी दाभेरीस बीजे केले. (ली.च पू.४०)
__________________________________
शब्दार्थ :  बाळाणे = कठडा/सज्जा. ओलणी = आंघोळीच्या वेळी नेसायचे वस्त्र. आगमीक = तंत्र जाणनारा.
__________________________________

सा.दर्यापुरकर....@ रिद्धपुर.

Wednesday, 4 April 2018

वाकी वेसीशी खेेेळ करणे स्थान: रिद्धपुर

वाकी वेसीशी खेेेळ करणे स्थान: रिद्धपुर
~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~

      हे स्थान सर्वतिर्थ मंदिराच्या मागे दोनशे मिटर अंतरावर आहे.
                            *****
लीळा :
            सकाळी पुजावसर झाल्यावर एखाद्या दिवसी श्रीप्रभू दुडु-दुडु धावत वाकी वेसी जवळ उभे राहत असत. ते लावलेले असेल तर त्यांची आगळ काढीत. आणि दरवाजा लोटीत तेंव्हा त्याचे चाक करा-करा वाजे. परत लोटीत, पुन्हा आवाज निघाल्यावर म्हणायचे, "आवो मेला जाए : बोबाते म्हणे :" म्हणून पुन्हा लोटल्यावर ते पुन्हा करा-करा वाजायचे, "आवो मेला जाए नको बोबावो म्हणे:" म्हणून दरवाज्याला श्रीचरणाने हाणीत आणि हास्य स्विकारीत.
वेसी वरील घोड्याशीही खेळ करीत. त्याच्या मानेवर थापटीत. मग बीजे करीत.
[गो.प्र.च.९८]
                          -^-^-^-^^-
सा. दर्यापुरकर ____________@__रिद्धपुर
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Wednesday, 28 February 2018

होळीचे_स्थान:श्रीक्षेत्र ऋद्धपुर..


होळीचे_स्थान:श्रीक्षेत्र ऋद्धपुर

       रिद्धपुर मधिल हनुमंताच्या किंचित आग्नेयेस भिंतिला लागून हे स्थान आहे. [स्थान क्र.१४३]

हनुमंता पुढे होळी पेटायची, तेंव्हा श्रीगोविंदप्रभू या ठिकाणी खेळ क्रिडा करीत. सिमुगा शिंपने ही लीळा सुध्दा याच स्थानाची.
                         *****
#लीळा :
              रिद्धपुर मधे श्रीप्रभूं गोसावी प्रथम राज्य केले तेंव्हा, दरवर्षी सिमग्याच्या  [होळीचे] दिवसी बालमित्रांसह या ठिकाणी यायचे. राउळांना परशरामाकडे आल्यानंतर महाजनांनी घातलेल्या माच्यावर आसन झाल्यावर सिंपने होत असे.

              गोसावी राज्यधर्म स्विकारल्या नंतर, आबाइसा होळी पुनवेच्या दिवसी गोसावियांना मर्दना मादने झाल्यावर पुजावसर केला. कापुर कस्तुरीसह सर्वांगी चंदन ओळगविले. नविन कपड्यासह सर्व श्रुंगार केला. पाटाउवाची बरवी मालगंठी केली. पाडव्याच्या दिवसी सकाळी मुले महाद्वारासमोर आली. कवाडे घातलेली होती. मुले मोठ्याने बोंबलू लागली, "जी जी.. राउळो खेळावया बीजे करावे जी : राउळो ! दीवाळीए वाचे तो सिमगा नाचे ! आज वरीसादिसाचा सणु तरी खेळावया बीजे कीजो जी : !" मुलांची असी ओरड ऐकुन राउळांनाही खेळावयाची प्रवृत्ती उपजली. हर्ष स्विकारला : फुटा प्रावर्ण केला: तेंव्हा भट माहिमभट्टांना म्हणाले, " माहिमभटो कवाडे उघडा: गोसावियांसी खेळावयाची प्रवृत्ती असे:

         कवाडे उघगडल्यावर गोसावी बीजे केले. मुलांनी राउळांना पाहूूून, मोठ्याने ओरडले. अरे... राउळ आले रे ! गोसावी महाद्वाराच्या द्वारशंका धरुन उभे राहिले. मुलांनी टाळ्या वाजवत, अरे धुर धूर... म्हणून सिंपने सुरु झाले. चिकसा, चंदन सींपु लागले. गोसावी नावेक कवाडा आड दडती. ऐसा नावेक खेळ केला.

       मग खेळगड्यांसह हाटवटीए, बीदी, गोदरीए खेळ करीत होळीच्या स्थानाच्या ठिकाणी सिंपने झाले.   [रि.च. १७ ]

                   ****
सा.दर्यापुरकर.                    दंडवत प्रणाम
〰〰〰〰〰〰〰〰

Wednesday, 14 February 2018

श्री गोविंद प्रभू लिळा



*देवाळा ब्राह्मणाचे अन्न आरोगणा :*
🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠
*लीळा:*

      रिद्धपुर हे त्यावेळी मोठ पेठेच गांव. रिद्धपुर परगण्यातील खेड गांवच्या एका ब्राह्मणाची लेक रिद्धपुरला  दिलीे होती. एके दिवसी बाजारच्या दिवसी काही कामासाठी रिद्धपुरला जायच ठरलं. पत्निला म्हणाला, "राउळांनी रिद्धपुर मधे सगळीकडे कालवाकालव केली असेल तरी माझ्यासाठी  शिदोरी तयार कर. वाटेत कुठे तरी जेवन करुन मग रिद्धपुरला जाईल." म्हणून शिदोरी व दही-भात सोबत घेउन रिद्धपुरला निघाला.

          रिद्धपुरला देवाळा तळ्याजवळ आला, मनात म्हणाला, आता स्नान करू व मग जेवन कराव! पण राउळांनी पहिले तर ते अवघ भ्रष्टाभ्रष्ट करतील म्हणून तळ्याजवळ पश्चिमेला वैजनाथाच्या मंदिराजवळच्या पिंपळाला शिदोरीच गाठोड बांधुन ठेवल व तो स्नान करण्यास गेला.

          तेंव्हा गोसावी तेथे बिजे केले. व पिंपळाला बांधलेली शिदोरी सोडून तेथेच आरोगणा सुरु केली. ब्राह्मणाचे स्नान आटोपून मागील वास पहिला तर, श्रीप्रभू  आरोगणा करत असल्याच बघून त्याची कुमती हरली. सामोरा आला व दंडवत केले. म्हणाला, " राउळ ईश्वर पुरुष : माते पवित्र करावया येथ बिजे केले : माझे दैवभाग्य : राउळाविन काइ कवनी ठाव असे :" राउळ माए : राउळ बापु :" म्हणून श्रीचरणा लागला. सर्वज्ञे म्हणाले, " आवो मेला जाए : आता होए म्हणे :" मग गोसावी बीजे केले. नंतर ब्राह्मणाने तो उचिष्ट प्रसाद सेवन केला. (रि.च.पू.६४)

दंडवत प्रणाम..

🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠
*इ.साधेराज दर्यापुरकर __@रिद्धपुर.*
🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠

Friday, 9 February 2018

नित्य व्यवस्थेचे मादने स्थान रिद्धपुर

*नित्य व्यवस्थेचे मादने स्थान रिद्धपुर :*
🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠🌠

हे स्थान राजमठा मागे सर्पदंष्ट महादाईसाचे विष उतरविणे स्थानाच्या बाजूलाच भिंतीलगत एका छोट्या मंदिरात आहे.

      ➖◾🔹◾➖

*येथील लीळा:*

*१.. स्नान प्रसंगी पाऊस थांबविणे :*
 〰〰〰〰〰〰〰〰
     एके दिवसी श्रीप्रभू स्नान करण्यास बसले असता अचानक पाऊस आला. श्रीप्रभू वर बघत श्रीकर आकाशाकडे करत म्हणाले, "आवो मेली जाए : राहे : राहे : ना म्हणे" अस म्हणताच पाऊस थांबला. मग स्नान झाले. (गो.प्र.च.२०९)

       ◾◾◾◾◾

*२.. सुर्याते वरता ये म्हणने :*
 〰〰〰〰〰〰〰

      एकदा श्रीप्रभूंना स्नान होत होते. हिवाळ्याचे दिवस असल्यामुळे खुप थंडी पडली होती. त्यावेळी सुर्याकडे बघून म्हणाले, "आवो मेली, वरती ये ना म्हणे :" आणि काय आश्चर्य... सुर्य वरती आला. (गो.प्र.च. २६६)

      ◾◾◾◾◾

*३.. म्हाइंभटांनी टाकलेले पाणी सांडणे :*
 〰〰〰〰〰〰〰〰

         श्रीप्रभूंच्या स्नानासाठी पाणी टाकण्याचा व्यापार त्रिपुरारी भटाकडे असायचा, पण त्या दिवसी म्हाइंभटांनी गंगाळ भरुण ठेवले. श्रीप्रभू स्नानासाठी आले व गंगाळातील पाणी बघून म्हणाले," हे ते नव्हे म्हणे: सांडी सांडी म्हणे: हे म्हाइंभटवणी होए म्हणे :" असे म्हणून ते पाणी सांडून दिले. मग त्रिपुरारी भटाने दुसरे गरम पाणी आणून गंगाळात टाके पर्यंत राउळ तसेच आसनस्थ होते. (गो.प्र.च.२७३)

       ◾◾◾◾◾

*४.. म्हाइंभटांनी धुतलेले जानवे सांडणे :*
 〰〰〰〰〰〰〰〰

        एकदा श्रीप्रभूंना मर्दना मादने झाले. तोपर्यंत म्हाइंभटांनी गोसावियांचे जानवे स्वच्छ धुुउन श्रीकरी ओळगविले, परंतु राउळांनी ते चिखलात फेकुन दिले. कारण ते काम त्रिपुरारी भटाचे होते. मग त्यांनी धुुउन दिल्यावर स्विकार केला. (गो.प्र.च.२७४)

      ◾◾◾◾◾

*५.. त्रिपुरारी भटाची सेवा स्विकार :*
 〰〰〰〰〰〰〰

      नेहमीप्रमाणे एकदा श्रीप्रभूंनी स्नानापूर्वी जानवे काढून चौरंगावर ठेवले. महेश्वरपंडित जानवे उचलून घासु लागले. त्यावेळी श्रीप्रभूंनी कोप स्विकार करत म्हणाले, "आवो मेला ! सांडी : सांडी : म्हणे : सांडी ना म्हणे :" मग महेश्वरपंडितांनी जानवे ठेवले, ते त्रिपुरारी भटांनी स्वच्छ धुतले व मग श्रीप्रभूंनी ते स्विकारले. कारण त्यांना त्रिपुरारीचीच सेवा हवी होती. (गो.प्र.च.२९९)

      ◾◾◾◾◾

*६.. पर्जन्य बोलावणे :*
          〰〰〰〰

      एकदा पाऊस न पडल्यामुळे त्यावर्षी दुष्काळ पडला होता. त्यामुळे लोक घाबरुन गेले. रिद्धपुरचे महाजनांनी भक्तिजनांना म्हटले की तुम्ही आपल्या राउळांना विनंती करा. त्याप्रमाणे प्रार्थना करीत आबाइसा म्हणाली, " जी, जी ! पाऊस न येण्याकारणे सर्व लोक भयभीत झाले आहेत. पाऊस यावा जी !" लगेच श्रीप्रभू ढगाकडे बघून म्हणाले, "आवो मेला जाए: ये ये ना म्हणे :" आणि काय आश्चर्य ! काळेकुट्ट ढगांनी आकाश भरुण आले. पर्जन्य वर्षाव सुरु झाला. सर्वत्र पाऊस झाला. सुकाळ झाला. (गो.प्र.च.२१४)

*🙏राउळ माए : राउळ बापु 🙏*
*🙏🙏 दंडवत प्रणाम 🙏🙏*
🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖
*सा.दर्यापुरकर__@ रिद्धपुर*
🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖🔹➖

Wednesday, 31 January 2018

Jalicha Dev | जाळीचा देव

                   



*जाईच्यादेवाची जत्रा..*
  
      आम्ही तेंव्हा ५,६ वर्षाचे होतो, घरामधे आई वडीलांची  जा.देव यात्रा बद्दल झालेली बोलनी कानावर पडली की, दांडीपुनवेच्या दिवसाचे वेध लागायचे.

अखेर तो दिवस उजाडायचा.
आधल्या दिवसी सकाळीच निघून त्या वेळच्या खाजगी मोटारीने चिखली, बुलडाणा ते पाडळी पोचायचो (पुढे बस जात नव्हती)
तेथून बैलगाडी करुन (४आणे भाड आम्ही फ्री.) सायंकाळी जा.देव पोचायचो.
जत्रेतील ओळखीच्या दुकानामागे तो दुकानदार जागा करुन ठेवायचा.(reservation) सोबत नेलेल्या गोनपाटाला, सतरंजीला केल्या बघून निवारा तयार.😃
रात्री सोबतचे जेवन करुन मुक्काम. 

सकाळी वडील काड्या, गोवऱ्या जमा करुन आणीत किंवा आणा दोन आण्यात विकत आणीत. २ आण्याचा माठ [जो आज ५० रु.चा मिळतो]  ४ आण्याच डबाभर पाणी घेउन स्वयंपाक सुरु व्हायचा. वरण, भात, भाजी व रोडगे. मग उपहार, विडा घेउन देवाला जायचं. देवदर्शन उपहार विडा करुन परत ठिकाऩावर येउन जेवन व नंतर जत्रा.
त्या दिवसी मुक्काम करुन सकाळी  आलो तसेच परत..
ते दिवस आजही आठवतात.
नंतरही गेलो, नेहमी जातो पण ते नाही लक्षात राहीलं..

दंडवत प्रणाम..🙏🙏

साभार - साधेराज दादा दर्यापुरकर